تاب آوری
این مفهوم در علوم فیزیک و ریاضیات شاید قدیمی ترین شکل آن باشد که همان معنی “قابلیت برگشت به حالت عادی” را نشان میدهد. اما اینجا موضوع اصلی ما صحبت از تاب آوری شهرهاست. نوعی از تاب آوری که ابعاد متنوعی از زندگی جوامع را تحت تاثیر قرار میدهد.
همزمان با تغییرات اکولوژی زمین، تاثیر فعالیت های انسانی و همچنین مرکز توجه قرار گرفتن شهرها، میزان تقاضا از منابع موجود و فشار بر طبیعت هم بیشتر شده است. فشاری که حالا منتظر تاثیر منفی آن بر زندگی شهری هستیم. اینجا سوالی مطرح میشود که ما به عنوان جوامع انسانی شهرنشین چقدر در برابر حوادث و تغییرات ناگهانی، پایدار و تاب آور هستیم؟
جامع تاب آور مفهوم دیگری است که در آن برپایه استفاده کامل از ظرفیت های جامعه به دنبال تدوین یک برنامه درست برای کاهش اثرات منفی حوادث است. آگاهی از خطرات و راهکارهای موجود یکی از ویژگی های جامعه تاب آور است.
ابعاد تاب‌آوری شهری
در بعد کالبدی طراحی شهری تاب آور، توجه به فرم در وجود فضاهای شاخص و ایمن در بافت شهری، پیش بینی فضاهای باز چند منظوره و توجه به نظام دانه بندی و عدم وجود ریز دانه موجب افزایش تاب آوری است.
در بعد فضا نیز وجود ویژگی هایی چون خوانایی در محیط، احساس تعلق و حس مکان نیز در ارتقا تاب آوری موثر است.
در بعد فعالیت، توجه به کاربری زمین و دسترسی از موارد موثر بر تاب آوری در برخورد با سوانح است. کاربری زمین از موضوعات موثر و رایج در در برنامه ریزی و طراحی شهری تاب آور است که از توسعه مناطق در معرض خطر جلوگیری می کند.
در شهرسازی با درنظر گرفتن مواردی چون ساخت و ساز در مناطق امن، ساخت شبکه‌ای از فضاهای باز و ایجاد تنوع کاربری در ارتقا تاب آوری شهری مدنظر است.
استفاده درست از ظرفیت های موجود همچون سرمایه انسانی و ایجاد بستر مناسب برای حضور مردم در تصمیم گیری های شهر و ارائه راهکارهای فوری میتواند باعث توانایی در مقابله سریع شود. به طور کلی توجه به ارتقا سطح دانش، توانایی و آگاهی جامعه از خطرات و راهکارها برای توسعه راهبردهای کاهش خطر، از ویژگی های مهم یک شهر تاب آور است.
منبع: مروری بر مفهوم تاب آوری شهر، کریم حسین زاده دلیر، مهرداد محمدیان، رؤیا سرداری
فصلنامه علمی تخصصی مطالعات طراحی شهری و پژوهشهای شهری
سال دوم، شماره 3، مرداد 1398